Waarom het vooraf engineeren van een tijdelijke VRI loont

Geschreven door: Movensis in samenwerking met Heijmans, Swarco en gemeente Nijmegen

“Een immens infraproject waarbij nauwelijks sprake is van extra vertragingen ten opzichte van de reguliere verkeerssituatie,” aldus Jorick van de Water, verkeersregelkundige van gemeente Nijmegen. Dit hoor je een opdrachtgever niet vaak zeggen bij een grootschalige reconstructie van de hoofdinfrastructuur rondom de drukste invalswegen van de stad. Hoe hebben we dit bereikt en wat zijn in onze ogen de kritische succesfactoren? “Het klinkt misschien cliché, maar het is mensenwerk waarbij het resultaat onder andere afhangt van de betrokkenheid van de projectleden” (Wouter Palm – projectmanager bij Heijmans). 

Indrukwekkende VRI-oplossingen in een complex infraproject

Met de ontwikkeling van Winkelsteeg maakt gemeente Nijmegen een grote kwaliteitsimpuls op het gebied van wonen, leven en werken. In het gebied worden ruim 6.000 woningen gerealiseerd, vele extra banen gecreëerd en diverse voorzieningen aangelegd zoals een busstation, zwembad en sportgelegenheden. Ook vindt een volledige reconstructie van de infrastructuur plaats. Dit infraproject is op alle vlakken complex en uitdagend en dat geldt ook voor het onderdeel verkeerslichten in deze gehele opgave. 

Tijdens de realisatieperiode zetten we op verschillende kruispunten tijdelijke verkeerslichten in, waaronder op het Jonkerbosplein en het Nelson Mandelaplein. Zo wordt het Jonkerbosplein circa 3 meter hoger aangelegd om ruimte te maken voor de aanleg van fietstunnels. Hier is veel bouwverkeer voor nodig. Om dit in goede en verkeersveilige banen te leiden, hebben we in de tijdelijke VRI’s de in- en uitritten voor bouwverkeer opgenomen. En in een van de faseringen van het Jonkerbosplein koppelden we de tijdelijke VRI aan een bestaande VRI met als doel de verkeersdoorstroming te blijven borgen tijdens de werkzaamheden. Het koppelen van een tijdelijke VRI aan een bestaande VRI wordt zelden gedaan, maar heeft voor het infraproject van Winkelsteeg heel goed uitgepakt.

Het Nelson Mandelaplein is een van de drukste verkeerspunten van Nijmegen; hier kruisen de S100 en de S300 elkaar. Verkeersregeltechnisch is dit een complex kruispunt in verband met de vele interne koppelingen. Tijdens de werkzaamheden plaatste Heijmans een tijdelijke VRI die door Movensis in samenwerking met Heijmans en gemeente Nijmegen volledig is geëngineerd. Vanaf ontwerp tot en met programmering. 

Het plaatsen van de tijdelijke VRI’s op het Jonkerbosplein en het Nelson Mandelaplein was een flinke klus. SWARCO verwijderde het oude straatmeubilair en de bekabeling zodat Heijmans haar tijdelijke VRI’s kon opbouwen. Uiteraard wordt in de tijdelijke situatie al zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de definitieve portalen, zodat efficiënt en duurzaam wordt omgegaan met de inzet van materiaal. “Wij hebben bijna 11 kilometer aan bovengrondse kabels getrokken, ruim 90 stalen bakken met daarin masten met armaturen geplaatst en ruim 20 videocamera’s toegepast. Het betreft de grootste gekoppelde tijdelijke VRI die we als Heijmans ooit hebben gebouwd en daar zijn we trots op!” (Andre Lucassen – coördinator tijdelijke VRI’s bij Heijmans). 

Nauwe samenwerking middels een bouwteamconstructie

De samenwerking in het infraproject van Winkelsteeg bestaat uit een bouwteamconstructie tussen gemeente Nijmegen en Heijmans met SWARCO en Movensis als onderaannemers. De betrokkenheid bij alle teamleden is erg hoog net als het onderling vertrouwen en ieders flexibiliteit. Dit heeft, aangevuld met de expertise van elke partij, tot zover tot een succesvolle samenwerking en resultaat geleid. De gemeente Nijmegen en SWARCO hebben samen goed inzicht in de technische mogelijkheden van de bestaande VRI’s en hoe dit te gebruiken is in de diverse faseringen. Heijmans heeft weer veel inzicht in de technische mogelijkheden van tijdelijke VRI’s. De expertise van Movensis richt zich juist op de software van de VRI’s, de verkeersregeltechnische berekeningen en hoe alles met elkaar kan communiceren. Ook heeft Movensis veel kennis van verkeerskundige mogelijkheden en hoe deze het beste uitpakken voor faseringen. Doordat Movensis vanaf start bij de bouwteamvergaderingen is betrokken, konden we gezamenlijk bespreken en onderzoeken welke civieltechnische mogelijkheden er waren voor de rijstrookindeling. Dit kwam de verkeersafwikkeling op het kruispunt ten goede. 

Doe maar een tijdelijk VRI-tje

Vroeger waren tijdelijke VRI’s voornamelijk starre verkeersregelingen die het verkeer regelden. Tegenwoordig kan een tijdelijke VRI net zo efficiënt regelen als een volwaardige VRI en heeft het dezelfde functionaliteiten en mogelijkheden. Dat betekent echter niet dat al die opties bij een tijdelijke VRI worden benut. Het vergt namelijk meer voorbereiding om dit goed te kunnen inzetten. Vaak wordt daar geen tijd of geld voor vrijgemaakt. “Maar voor het project Winkelsteeg hebben we laten zien dat het volledig vooraf engineeren van de tijdelijke VRI zijn vruchten afwerpt. Zeker in complexe infraprojecten loont dit zich in de vorm van een veilige en efficiënte verkeersafwikkeling. En de kennis van de tijdelijke situatie hebben we mee kunnen nemen ten behoeve van de programmering van de definitieve CCOL ITS applicaties voor de eindsituatie” (Dave van Rooij – verkeersregelkundige bij Movensis).

Gezamenlijk hebben gemeente Nijmegen, Heijmans, SWARCO en Movensis zich ingezet om de tijdelijke VRI’s voor Winkelsteeg vooraf volledig te engineeren. Movensis onderzocht met verkeersregeltechnische berekeningen welke rijstrookindeling efficiënt is zodat de verkeersdoorstroming zo optimaal mogelijk is. Ook heeft Movensis gezorgd voor complete specificaties voor de software van de tijdelijke VRI’s rekening houdend met de beleidsuitgangspunten van gemeente Nijmegen. Soms worden de beleidsuitgangspunten bij een tijdelijke situatie ondergesneeuwd, maar voor Winkelsteeg is hier met elkaar veel aandacht aan besteed. Daarnaast worden door Heijmans tijdelijke VRI’s ingezet van hoogwaardige kwaliteit waarbij zowel de buiteninstallatie als de verkeersregelautomaat aan alle eisen voldoen. En Heijmans heeft gezorgd dat voorafgaand aan het in gebruik nemen van de tijdelijke VRI’s al zoveel mogelijk wegverbredingen conform de eindsituatie is gerealiseerd. Dit komt de wegcapaciteit ten goede en hierdoor was er maar zeer beperkt tijdelijke verharding benodigd. 

In samenwerking met SWARCO zijn ook FAT’s (Fabrieks Acceptatie Testen) afgenomen voor de tijdelijke VRI’s en is de volledige ICT-netwerkconfiguratie getest. Hierdoor konden de tijdelijke VRI’s in de verkeers- en beheercentrale van de gemeente Nijmegen worden opgenomen. Kenan Biber (iVRI-deskundige – gemeente Nijmegen): “We zitten dichtbij evenementenlocaties Goffertpark en NEC, dus is het belangrijk dat tijdelijke VRI’s zijn aangesloten op de verkeerscentrale. Zo kunnen operators ook de tijdelijke VRI’s bedienen tijdens de evenementen”. 

“Net na een omzetting van een fasering zag je meestal een gewenningsperiode van enkele dagen bij het verkeer. Daarna was het verkeer gewend aan de nieuwe fasering en verliep de doorstroming zoals bedoeld. De software van Movensis zit knap in elkaar. Als er toch vragen waren, dan volgde snel antwoord en advies vanuit hen over finetuning van de parameters” (Jorick van de Water – gemeente Nijmegen).

Doordat we vooraf tijd hebben gestoken in de uitwerking van de tijdelijke VRI’s, zie je dat dit zich in latere fases ‘terugbetaalt’. De verkeersdoorstroming tijdens de faseringen verloopt erg goed en alle kennis die we tijdens de faseringen hebben opgedaan, zorgt voor snellere stappen en een beter resultaat in de definitieve situatie. Het klinkt cliché maar goede voorbereiding en een intensieve gedreven samenwerking zijn echt de sleutels van het succes. Dat ervaren we keer op keer binnen dit project.